Jak powstają naczynia ceramiczne?

Ceramika towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat, a wynalazek garncarstwa był jednym z przełomowych momentów w rozwoju cywilizacji, umożliwił bowiem łatwiejsze przechowywanie produktów żywnościowych i ułatwił ich obróbkę cieplną. Dziś wyroby ceramiczne cieszą się wielkim powodzeniem ze względu na swój naturalny charakter, atrakcyjny wygląd oraz to, że mogą być zindywidualizowane i wytwarzane jako unikatowe i niepowtarzalne.

 Naczynia ceramiczne i magia gliny

Podstawowym surowcem używanym do produkcji różnych wyrobów ceramicznych jest glina. Zawiera ona mocno rozdrobnione minerały w postaci iłu, kwarcu oraz skalenia. Poza nimi w masie używanej do wytwarzania naczyń ceramicznych może się znaleźć kaolin oraz dodatki innych substancji. Wszystkie składniki są w odpowiednio dobranych proporcjach łączone z wodą w taki sposób, by powstała jednolita i podatna na formowanie masa ceramiczna. Musi ona zostać bardzo dokładnie wymieszana, tak by wszystkie substancje zostały możliwie równomiernie rozprowadzone.

Gotowa masa ceramiczna może zostać uformowana w sposób tradycyjny, czyli ręcznie przy wykorzystaniu koła garncarskiego. Mogą być również wykorzystane specjalne formy, które są napełniane właściwą ilością masy. Zwykle są one wykonane z gipsu, a ich kształt odpowiada formie naczynia, jakie ma zostać stworzone. Gdy wlana masa stwardnieje, forma jest usuwana, a wyrabiany przedmiot po dalszym stwardnieniu jest gotowy do obróbki termicznej.

Korzystanie z koła garncarskiego jest metodą, która pozwala nie tylko na uzyskanie prawdziwie niepowtarzalnej formy naczynia, lecz jest także niezwykle widowiskowa. Wymaga wprawdzie pewnych zdolności manualnych, jednak pod okiem doświadczonego instruktora każdy jest w stanie uzyskać dobre efekty przy odrobinie ćwiczeń – tłumaczy specjalistka z Fabryki Naczyń Kamionkowych Manufaktura w Bolesławcu.

W pełni ukształtowane i wysuszone wyroby z gliny są jednak nietrwałe. Żeby mogły być używane zgodnie z przeznaczeniem, konieczne jest ich wypalenie.

Wypalanie i zdobienie naczyń ceramicznych

Uformowane naczynia ceramiczne muszą zostać wypalone w wysokiej temperaturze. Służą do tego specjalne piece, w których ceramika jest umieszczana w temperaturze sięgającej 800°C na około 12 godzin. Po wystudzeniu wyroby zyskują odpowiednią twardość i są gotowe do wykonywania zdobień.

Dekorowanie naczyń ceramicznych polega na nakładaniu specjalnych farb. Tradycyjnie naczynia są zdobione motywami geometrycznymi i roślinnymi. Szczególnym rodzajem zdobień są stemple, które umożliwiają wykonanie tradycyjnych, skomplikowanych motywów. Czynności związane z dekorowaniem ceramiki są wykonywane ręcznie i, podobnie jak formowanie na kole garncarskim, nadają naczyniom unikatowy charakter.

Naniesione wzory są utrwalane w procesie szkliwienia. Po nałożeniu cienkiej powłoki zawierającej związki krzemu naczynia są ponownie umieszczane w piecach. Tym razem temperatura jest wyższa i wynosi 1250°C. Dzięki temu naczynia pokrywają się warstwą szkliwa, które nie tylko zabezpiecza naniesiony wzór, ale również sprawia, że łatwiej je utrzymać w czystości.