Na czym polega i kiedy powstaje konflikt serologiczny?

Konflikt serologiczny nie występuje zbyt często, ale zazwyczaj jest bardzo poważnym problemem. Jest to bowiem stan, w którym organizm matki traktuje rozwijające się w jej brzuchu dziecku jak coś obcego i próbuje się przed nim bronić poprzez rozpoczęcie wytwarzania odpowiednich przeciwciał. W naszym artykule dokładnie opisujemy, jakie są przyczyny powstania konfliktu serologicznego, jakie dokładnie mogą być jego konsekwencje oraz jakie obecnie stosuje się metody, które pomagają go uniknąć.

Co to jest konflikt serologiczny?

Konflikt serologiczny następuje wówczas gdy we krwi dziecka znajduje się odziedziczony po ojcu antygen, który nie znajduje się we krwi matki. Do takiej sytuacji dochodzi tylko w jednym przypadku. Matka musi mieć krew z czynnikiem Rh-, natomiast ojciec krew z czynnikiem Rh+. Co bardzo istotne w przypadku ryzyka powstania konfliktu serologicznego, do problemów dochodzi dopiero wówczas, gdy organizm matki odkryje, że we krwi rozwijającego się w jej brzuchu dziecka znajduje się nieznany jej antygen. Do tego może jednak dojść jedynie na skutek zetknięcia się z krwią płodu, czyli dopiero podczas porodu lub na skutek poronienia. Dlatego podczas pierwszej ciąży z partnerem, który ma krew z czynnikiem Rh+ nie ma ryzyka powstania konfliktu serologicznego, ponieważ nie ma po prostu czasu na to, żeby matka zdołała wytworzyć odpowiednio silne przeciwciała anty D, które mogłyby pokonać wytworzoną przez łożysko barierę i zaatakować dziecko. Przeciwciała te jednak w ciągu najbliższych kilku miesięcy się znacznie wzmocnią i podczas następnej ciąży ryzyko powstania konfliktu serologicznego będzie już bardzo duże.

Jak często dochodzi do powstawania konfliktu serologicznego?

Na szczęście do powstawania konfliktów serologicznych w trakcie ciąży nie dochodzi zbyt często. Spełnionych musi być bowiem zbyt wiele warunków. Przede wszystkim musi wystąpić sytuacja, że krew matki posiada czynnik Rh-, a krew ojca czynnik Rh+. Według badań osoby z czynnikiem Rh- stanowią jedynie około 15% populacji. Dodatkowo dziecko, żeby mogło powstać ryzyko powstania konfliktu serologicznego, musiałoby odziedziczyć po ojcu czynnik Rh+, a to z kolei dzieje się w około 60% przypadków.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, ginekolog położnik z gabinetu w Białymstoku: Konsekwencje związane z powstaniem konfliktu serologicznego mogą być bardzo poważne, dlatego zazwyczaj już na etapie planowania dziecka sprawdzana jest grupa krwi matki i ojca. W przypadku gdy przyszła matka ma krew z czynnikiem Rh-, natomiast ojciec krew z czynnikiem Rh+, do 12. tygodnia ciąży trzeba będzie sprawdzić u matki poziom mogących chcieć atakować czerwone krwinki płodu przeciwciał anty D.

Co się robi w przypadku zaistnienie zagrożenia powstania konfliktu serologicznego?

Zaplanowanie postępowania w przypadku stwierdzenia na podstawie badań krwi rodziców ryzyka powstania konfliktu serologicznego zależy od tego, czy we krwi matki są obecne mogące zagrozić płodowi antygeny, czy jeszcze nie. Jeżeli ich nie ma, wtedy, żeby zapobiec powstaniu tego typu problemu, matce podawany jest zastrzyk z immunoglobuliną RhD, która zapobiega wytwarzaniu we krwi mogących zagrozić dziecku przeciwciał. Substancja ta sprawia bowiem, ze wszystkie mogące się dostać do krwiobiegu matki krwinki płodu są od razu przez nią niszczone. Immunoglobulina anty RhD jest również podawana matkom do 72 godzin po porodzie po to, aby zapobiec ryzyku powstawania konfliktu serologicznego w trakcie następnych ciąży.

Z kolei, jeżeli we krwi matki, która jest w ciąży znajdują się już przeciwciała anty D, wymaga to specjalnej uwagi podczas prowadzenia ciąży. Poziom obecnych we krwi matki przeciwciał trzeba mieć pod stałą kontrolą. W takich sytuacjach również bardzo często wykonywane jest badanie USG płodu, nawet co około 2-3 tygodnie. Wszystko po to, aby móc sprawdzić, czy możliwy konflikt serologiczny ma wpływ na szybkość i sposób rozwoju dziecka. Jeżeli sprawdzany poziom przeciwciał we krwi matki cały czas będzie pozostawał na stosunkowo niskim poziomie, będzie istniała spora szansa na to, że ciąża będzie mogła być bezpiecznie dociągnięta do końca. Jeżeli jednak w pewnym momencie podczas prowadzenia ciąży lekarz ginekolog stwierdzi, że istnieje jakieś niebezpieczeństwo dla dziecka, może podjąć decyzję o wcześniejszym zakończeniu ciąży i przeprowadzeniu po wymuszonym porodzie niezbędnej transfuzji krwi dziecku.