Właściwości i zastosowanie opatrunków hydrożelowych i hydrokoloidowych

Opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe należą do grupy tzw. opatrunków aktywnych. Ich działanie nie ogranicza się tylko do biernej ochrony rany przed zanieczyszczeniem i pogłębianiem obrażeń, lecz obejmuje także wspieranie procesu gojenia, m.in. poprzez utrzymywanie odpowiedniej wilgotności. Warto bliżej zapoznać się z właściwościami i zastosowaniem tych nowoczesnych opatrunków.

Aby zrozumieć, na czym polega gojące działanie opatrunków hydrożelowych i hydrokoloidowych, należy poznać ich skład i sposób stosowania.

Czym opatrunki aktywne różnią się od tradycyjnych środków opatrunkowych?

Tradycyjne środki opatrunkowe, np. wykonane z jałowej gazy, dobrze wchłaniają wysięk z rany i zapobiegają jej zanieczyszczaniu. Jednak nie stanowią bariery dla drobnoustrojów i wody, nie zapobiegają też wysuszaniu rany. Włókna nasączone wydzielinami z rany przyklejają się mocno do jej powierzchni. W efekcie zmiana opatrunku wiąże się z bólem i możliwością uszkodzenia gojącej się tkanki.

Opatrunki aktywne, w tym opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe, utrzymują odpowiednią wilgotność rany. Pochłaniają część wysięku, lecz nie dopuszczają do wysychania tkanek martwiczych i tworzenia się twardych strupów. Dzięki temu zdejmowanie opatrunków jest całkowicie bezbolesne. Opatrunki aktywne zapewniają też odpowiednią wymianę gazową, ale jednocześnie chronią przed wniknięciem do rany bakterii i powstaniem infekcji.

Wartą podkreślenia zaletą opatrunków hydrożelowych i hydrokoloidowych jest ich elastyczność. Stosowane do opatrywania ran na kończynach umożliwiają znacznie większą mobilność niż tradycyjne materiały opatrunkowe.

Jakie substancje wchodzą w skład opatrunków hydrożelowych i hydrokoloidowych?

Opatrunki hydrożelowe są zbudowane z wody i polimerów. Mają postać płata o grubości kilku milimetrów, który łatwo zatrzymuje się na ranie, lecz nie skleja się z nią. Można też spotkać opatrunki w postaci żelowej pasty. Ich aplikacja polega na naniesieniu na ranę grubej warstwy preparatu i przykrycie tradycyjnym opatrunkiem z gazy. Po zdjęciu opatrunku resztki żelu należy spłukać roztworem soli fizjologicznej. 

Nieco bardziej skomplikowaną budowę ma opatrunek hydrokoloidowy. Składa się z dwóch warstw: wewnętrzna wykonana jest z samoprzylepnej masy (w jej skład wchodzą m.in. karboksymetyloceluloza, pektyna i żelatyna), natomiast zewnętrzna z pianki poliuretanowej. Wewnętrzna warstwa jest początkowo bardzo gęsta i zwarta, lecz w kontakcie z wydzielinami rany przekształca się w delikatny żel. Kojące działanie żelu polega na tym, że otacza on znajdujące się w ranie zakończenia włókien nerwowych, co wpływa na znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych. Zadaniem warstwy zewnętrznej jest ochrona przed wodą i drobnoustrojami. Jednocześnie pianka poliuretanowa nie utrudnia wymiany gazowej.

Opatrunki hydrokoloidowe obniżają pH rany: kwaśny odczyn hamuje rozwój bakterii i pomaga w usuwaniu tkanek objętych martwicą. 

Na jakie rany należy stosować opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe?

Powszechnie dostępne opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe są najbardziej pomocne w leczeniu trudno gojących się ran. Opatrunki hydrożelowe zalecane są do stosowania na rany suche lub z niewielką ilością wysięku. Można używać ich do opatrywania ran głębokich, ale też płytkich i rozległych. Są też skuteczne w leczeniu odleżyn i owrzodzeń. Można je stosować przy stopie cukrzycowej i rozległych otarciach skóry. Z kolei opatrunki hydrokoloidowe znajdują szerokie zastosowanie w leczeniu oparzeń I i II stopnia. Nie zaleca się ich używania przy opatrywaniu oparzeń III stopnia. Nadają się też do opatrywania odleżyn, owrzodzeń, ran pooperacyjnych. 

Opatrunki dostępne są w różnych rozmiarach. Największą swobodę stosowania zapewniają duże opatrunki, które można przycinać na żądany rozmiar. Przed założeniem opatrunku hydrożelowego lub hydrokoloidowego należy opracować ranę: usunąć martwe tkanki i ciała obce, a następnie starannie wymyć solą fizjologiczną lub środkiem odkażającym. Doradca klienta reprezentujący sklep ze sprzętem medycznym Limedic zaleca daleko posuniętą ostrożność przy samodzielnym stosowaniu opatrunków hydrożelowych i hydrokoloidowych:

– To doskonałe środki opatrunkowe. Jednak nieumiejętnie zastosowane, np. założone na niedokładnie oczyszczoną ranę, nie spełnią swojej roli. Jeżeli po założeniu opatrunku pojawi się obrzęk, zaczerwienienie czy miejscowe podwyższenie temperatury w okolicy rany, to oznaka, że wywiązał się stan zapalny. W takiej sytuacji należy niezwłocznie zdjąć opatrunek i najszybciej, jak to możliwe udać się do lekarza.

Należy pamiętać o regularnej zmianie opatrunków. Opatrunki hydrożelowe w początkowym okresie gojenia trzeba zmieniać raz na dobę. Gdy ilość martwej tkanki i wysięku maleje, można je pozostawić nawet na 3-4 dni. W przypadku opatrunków hydrokoloidowych okres pozostawania na ranie przedłuża się nawet do tygodnia. Oczywiście częstotliwość zmian opatrunków jest zależna od stanu rany. Alarmującym sygnałem jest wyciek spod opatrunku. Jeżeli nie występują objawy zapalne, wystarczy założyć nowy opatrunek.