Dlaczego kleszcze są dla nas naprawdę groźne? 

Cieplejsze miesiące to nie tylko okres częstszego przebywania ludzi na świeżym powietrzu i bardziej intensywnych kontaktów z naturą. To również czas, w którym uaktywniają się rozmaite owady, w tym kleszcze. Dla wielu osób już sama nazwa tych insektów brzmi złowrogo i kojarzy się z bezpośrednim zagrożeniem ludzkiego zdrowia. Sprawdź, dlaczego kleszcze są dla nas naprawdę groźne.

Czym są kleszcze i kiedy są aktywne? 

Kleszcze to krwiopijne stawonogi należące do podgromady roztoczy. Żywią się krwią kręgowców, głównie wiewiórek, gryzoni, ptaków i innych, małych zwierząt leśnych. Z braku lepszego pożywienia mogą jednak wysysać także ludzką krew. Są to owady niewielkich rozmiarów: dorosły samiec ma około 2-3, a samica 3-4 mm długości. Najedzone kleszcze jednak pęcznieją i mogą osiągać nawet do 1 cm długości.

Nieprawdą jest stwierdzenie, że te insekty żyją tylko w lasach. Owszem, wilgotne, leśne środowisko zdecydowanie sprzyja ich występowaniu, ale pojawiają się one również w miejskich parkach, wśród niewielkich drzew, zarośli i krzewów oraz na trawnikach. Kiedyś żyły wyłącznie na nizinach, obecnie można je spotkać nawet na terenach wyżynnych i górzystych (do około 1500 m n.p.m.). Kleszcze najczęściej występują na obszarach przejściowych między różnymi typami roślinności, czyli na skrajach lasu, polany, łąki lub na brzegu ścieżki. Wbrew powszechnym przekonaniom wcale nie czają się na drzewach, tylko wspinają się na wysokość od kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu cm i stamtąd polują na ofiary. Najlepiej czują się w ciepłym (do 25°C) i wilgotnym powietrzu.

Wskutek ocieplenia klimatu kleszcze są aktywne nie tylko latem, ale tez wiosną i jesienią. Pojawiają się więc już w marcu/kwietniu, a szczytowymi okresami ich występowania są czerwiec/lipiec i wrzesień/październik.

Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu 

Dlaczego kleszcze są dla nas naprawdę groźne? Dlatego, że poprzez ukąszenie człowieka przenoszą choroby zagrażające ludzkiemu zdrowiu, a nawet życiu. W polskiej strefie klimatycznej są to przede wszystkim borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu. Nie oznacza to, że kleszcze same są chore, lecz przenoszą infekcję od zwierząt, na których żerują i mają zdolność dalszego zakażania ludzi. Ukąszenie kleszcza jest tym bardziej niebezpieczne, że przebiega praktycznie bezboleśnie i jest właściwie nieodczuwalne dla człowieka. Wynika to z faktu, że owad w czasie wgryzania się w skórę wraz ze śliną wprowadza silny środek znieczulający – wyjaśnia przedstawiciel firmy Revival, oferującej m.in. opryski na kleszcze.

Co dokładnie grozi osobie ukąszonej przez kleszcza? Jeśli insekt jest zakażony boreliozą (w zależności od regionu tę chorobę przenosi od kilku do kilkudziesięciu % osobników; największy odsetek występuje w dużych miastach), to konsekwencje mogą być naprawdę poważne. Pierwszym, ale nie występującym za każdym razem objawem jest rumień, czyli zmiany skórne polegające na występowaniu naprzemiennych, jaśniejszych i ciemniejszych (od koloru jasnoróżowego po fioletowy) kręgów. Drugi symptom choroby to bardzo duże zmęczenie i ogólne osłabienie organizmu.

Borelioza może prowadzić do wielonarządowego stanu zapalnego, obejmującego stawy, serce i układ nerwowy. Bóle stawów, trudności w poruszaniu się, zaburzenia przewodnictwa serca, zapalenie wsierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerwów obwodowych, porażenie nerwu czaszkowego, a nawet zapalenie opon mózgowych – takie dolegliwości mogą towarzyszyć zakażeniu. Infekcja zaczyna rozwijać się od 24 do 48 godzin po ukąszeniu kleszcza. Z tego powodu jeśli odpowiednio szybko zauważy się fakt ukąszenia i usunie owada z ciała, istnieje duża szansa na uniknięcie choroby i jej konsekwencji.

Dużo mniejsze jest z kolei prawdopodobieństwo zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu po ukąszeniu przez insekta. Jedynie od 0,1 do około 3 % kleszczy przenosi tę groźną chorobę. Należy mimo to uważać i chronić się przed ukąszeniem, bo jego skutki mogą być naprawdę poważne. Wirus kleszczowego zapalenia mózgu przedostaje się do ludzkiego organizmu już po kilku minutach od wgryzienia się owada w skórę. Czasami choroba przebiega bezobjawowo. Często jednak na początkowym jej etapie ( w pierwszych kilku tygodniach) pojawiają się dolegliwości przypominające grypę, takie, jak bóle mięśni i gorączka. Na ogół ustępują one po kilku dniach, ale choroba może powrócić ze zdwojoną siłą i wywoływać silne bóle głowy, poważne powikłania neurologiczne, zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu lub rdzenia mózgu. W najgorszym wypadku infekcja prowadzi do kalectwa, a nawet do śmierci.

Przed kleszczowym zapaleniem mózgu można się uchronić poprzez przyjęcie szczepionki. Odporność zapewniają 2 dawki przyjęte w ciągu 3 miesięcy, następnie potrzebne są szczepienia przypominające, pierwsze w okresie od 5 do 12 miesięcy od przyjęcia drugiej dawki, kolejne co 3, 4 lub 5 lat. Nie istnieje natomiast obecnie szczepionka na boreliozę.

Jak chronić się przed kleszczami?

Kleszcze najchętniej wgryzają się tam, gdzie skóra jest najcieńsza i najbardziej delikatna, a więc na pachwinach, w zgięciach kończyn, na głowie, na pośladkach i na uszach. Dobrym sposobem na choćby częściową ochronę przed tymi owadami jest noszenie nakrycia głowy. Jeśli jest się w lesie, w którym temperatura jest zwykle nieco niższa niż poza jego obrębem, warto mieć na sobie ubranie z długimi rękawami i nogawkami. Trudno jednak chronić się przed kleszczami za pomocą odpowiedniego ubioru wtedy, gdy jest bardzo ciepło.

Najlepszym i często jedynym sposobem są wobec tego specjalne opryski na kleszcze. Warto z nich korzystać wszędzie tam, gdzie istnieje największe ryzyko ukąszenia: w ogrodach, parkach, na polanach, skwerach, a nawet w najbliższym otoczeniu domu. Dostępne obecnie metody zamgławiania termicznego lub ULV są oparte na preparatach zupełnie nieszkodliwych dla ludzi i zwierząt. Nie tylko usuwają niebezpieczne insekty, ale tez działają na nie odstraszająco. Rozpylanie odpowiednich środków chemicznych za pomocą specjalnego zamgławiacza jest nie tylko skuteczniejsze, ale też bezpieczniejsze niż tradycyjna metoda kropelkowa. W przypadku niewielkich opadów, pożądany efekt utrzymuje się nawet przez cały sezon.

Jeśli odczuwasz potencjalne zagrożenie ze strony kleszczy, dobrym pomysłem może być skorzystanie z usług profesjonalnej firmy wykonującej opryski przeciwko tym owadom. Dzięki temu poczujesz się bezpieczniej i swobodniej.